Boyun Fıtığı
Boyun fıtığı, gün geçtikçe daha erken yaşlarda ve daha sık görmeye başladığımız bir hastalıktır. Modern yaşam biçiminin hayatımıza soktuğu masa başında öne eğilerek çalışmak, bilgisayar, cep telefonu ve benzeri nedenler omurgada uzun süreli duruş bozukluğuna yol açarlar. Boyun omurları arasında bulunan eklemlere ve bağlara duruş bozukluğu nedeniyle uygunsuz yük binmesi sonucunda disk eklemi gittikçe daha kolay ve daha erken yaşlarda yıpranarak boyun fıtığı gelişir.
Disk Eklemi Nedir?
Bir zeytin tanesini gözünüzün önüne getirin; ortada zeytinin çekirdeği, çekirdeğin çevresinde de zeytinin etli kısmı. Omurga kemiklerinin aralarında bulunan disk eklemi adını verdiğimiz eklemler de aynı birer zeytin tanesine benzerler.
Disk ekleminin ortasında macun kıvamında bir eklem çekirdeği (nucleus pulposus) dış kısmında ise simit ya da conta şeklinde bir halka (annulus fibrosus) bulunur. Kuvvetli yapıda ve esnek liflerden yapılmış olan dış halka, esas yükü taşıyan yumuşak ve jölemsi eklem çekirdeğini korur.
Disk eklemleri omurgaya binen yükün oluşturduğu şokları emen bir yastık ya da amortisör görevi üstlenirler. Disk eklemi bir taraftan omurgaya binen kuvveti taşır ve dik durmasını sağlar, diğer taraftan da esneyerek, omurganın her yöne doğru hareket etmesini, öne ve yanlara bükülmesini sağlarlar.
Boyun Fıtığı Nedir?
Omurganın boyun bölgesinde, aralarında disk eklemi bulunan 7 adet omur üst üste dizilmiştir. Disk eklemlerinin hemen arka kısmında, omurganın içerisinde bulunan kanalda ise, omurilik ve omurilikten çıkan sinir kökleri vardır.
Boyun bölgesi, omurganın en hareketli bölgesidir, aynı zamanda da kafatasının yükünü gövdenin üzerinde taşır. Boynun hareket etmesi, kemikler arasındaki eklemler sayesinde gerçekleşir.
Disk ekleminin orta kısmında bulunan çekirdeği (nucleus pulposus) koruyan, sert elastik liflerin oluşturduğu yuvarlak halkanın (annulus fibrosus) çeşitli nedenlerle yıpranabilir. Normal koşullarda yaşlanarak yıpranan bu lifler, zorlanma, romatizmal hastalıklar gibi nedenlerle daha erken yaşlarda aşınmaya başlarlar. Sonuçta orta kısımda bulunan çekirdek, çevredeki liflerin arasından, basınç uygulayarak dışarıya doğru zamanla sızmaya başlar. Sızıntı yapan bu eklem çekirdeği dokusu, omurilik ya da sinir kökleri üzerinde baskı yapabilecek kadar büyüyebilir.
Boyun omurları arasındaki disk ekleminin çekirdeğinin bir kısmının normalde olması gereken yerden dışarıya doğru sızmasına ve çevredeki sinir dokularını sıkıştırmasına boyun fıtığı adı verilir.
Boyun fıtığını, iki dilim tost ekmeğinin arasındaki peynirin tost makinesinde ısınarak eridikten sonra dışarıya doğru akmasına benzetebiliriz.
Boyun Fıtığı Belirtileri Nelerdir?
Ağrı ya da diğer şikayetlerin ortaya çıkmasının nedeni bir yandan disk eklemi içinde yıpranma sonucu gelişen biyolojik ve fiziksel değişiklikler, diğer yandan da fıtığın bir sinir kökü ya da omurilik üzerinde baskı yapmasıdır.
Sinir Kökü Üzerinde Baskı Yok ise
Boyun ve Baş Ağrısı
Fıtıklaşmanın sadece eklemin içinde sınırlı kalması durumunda, eklem içinde gelişen yırtık nedeniyle hem ensede, hem de başın arka kısmında ağrı ortaya çıkabilir.
Omuzlara Doğru Yayılan Ağrı
Ensedeki ağrının aşağıya doğru yansıması sonucunda gelişir.
Boyun Hareketlerinde Kısıtlılık
Eklem içinde gelişen değişikliklere bağlı olarak boyun kaslarının gerilmesi, sertleşmesi sonucunda ortaya çıkar.
Sinir Kökü Üzerinde Baskı Var ise
Omuz, Sırt ve Kola Yayılan Ağrı
Boyun ağrısına ek olarak gelişebilir. Omurilikten çıkan sinirler, vücutta dağıldıkları alanın his duyusunu da, vücudun değişik bölgelerinden toplayarak, omuriliğe giren lifler yolu ile beyne iletirler. Ağrı hissi, uyuşma hissi, karıncalanma hissi gibi bütün his duyuları, sinirlerin içinde bulunan, ince kılıflı, koruması yüksek olmayan, hassas duysal lifler ile beyne iletilirler. Sinirlerin omuriliğe girdikleri bölgede eğer fıtık ya da farklı bir nedenle sinir kökü üzerinde baskı, tahriş gelişmiş ise, beyin otomatik olarak sinirin dağıldığı vücut bölgesinin tamamında ağrıya neden olan bir uyaran varmış gibi, ağrı hisseder. Boyun fıtığı nedeniyle boyun bölgesinde bir sinir üzerinde baskı var ise, sinirin hissiyatını topladığı alan olan omuz, sırt, kol, ve elde ağrı olabilir.
Omuz, Kol ya da Ele Kadar İnen Uyuşma, Karıncalanma
Yine aynı şekilde sinirin hissiyatını toplayıp beyne ulaştırdığı vücut bölgesinde duyulabilecek diğer farklı his şikayetleridir.
Kol ve Elde Güçsüzlük
Genellikle ağrı ve diğer his şikayetlerinden daha geç ortaya çıkar. Beyinden kaslara çalışmaları için hareket ile ilgili uyarıları götüren, motor lifler adını verdiğimiz sinir liflerinin kılıfları his liflerine göre daha kalındır, bu nedenle hareket lifleri olan motor lifler, baskı ve tahrişten, his liflerine göre daha zor ve daha geç etkilenirler.
Omurilik Üzerinde Baskı Var ise
Oldukça önemli, ciddi bir tıbbi durumdur. Bazı hastalarda boyun fıtığı sadece sinir kökünde değil omurilik üzerine de baskı yapabilir ve aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir;
Denge ve Yürüme Bozuklukları
Omuriliğin içinde bulunan hem hareket hem de his ile ilgili sinir liflerinin etkilenmesi sonucunda, özellikle bacaklarda güç ve his kaybı gelişmesi nedeniyle ortaya çıkar.
Bacaklarda Uyuşma ve Karıncalanma Hissi
Aynı şekilde omurilik içindeki his liflerinin etkilenmesi nedeniyle gelişir.
Kol ve Bacaklarda Güçsüzlük
Omurilik içindeki hareket ile ilgili liflerin etkilenmesi nedeniyle gelişir.
Dışkı ve İdrar Fonksiyonlarında Bozukluk
Omurilik üzerinde gelişen baskı nedeniyle mesane ve dışkı yollarının boşalmalarını kontrol eden, sfinkter adını verdiğimiz kasların omurilik üzerinde gelişen baskı nedeniyle çalışamaması sonucunda ortaya çıkar. Sfinkter adını verdiğimiz ve birer kapı görevi gören kaslar, hem kişinin kendi isteğine bağlı olarak hem de beynin otomatik komutlarıyla harekete geçmektedirler. Genel olarak kapalı olan sfinkterler gerektiğinde beynin emriyle açılır. Bu açılma ve kapalı kalma durumları temelde sinir lifleri üzerinden beyinden kaslara iletilen uyarılara bağlı gelişir. Omuriliğe baskı yapan bir fıtıklaşma bu uyarıların sağlıklı iletimini engeller ve fonksiyonel bozukluklara neden olabilir.
Boyun Fıtığı Neden Olur?
Disk Ekleminin Yaş ile Yıpranması
Eklemler yaşlandıkça dış tabakada bulunan elastik lifler sıvı kaybetmeye ve yıpranmaya başlarlar. Esnekliklerini kaybetmiş eklemlerin dış tabakalarında küçük yırtıklar, çatlaklar daha kolay ortaya çıkar, boyun fıtığının gelişmesi için zemin hazırlanmış olur.
Gençlerde Disk Ekleminin Erken Yıpranması
Özellikle zayıf bir boyun yapısına sahip, saatlerce masa başında çalışan genç insanlarda da, duruş bozukluğuna bağlı olarak eklemin aşırı stres ve yük altında kalması sonucunda eklem yıpranması daha kolay ve hızlı olabilir.
Yaralanmalar
Boynun etkileneceği şiddetli bir çarpma disk eklemini etkileyebilir ve boyun fıtığı ani olarak ortaya çıkabilir.
Romatizmal hastalıklar da eklemlerin daha kolay yıpranmasına yol açabilirler.
Boyun Fıtığına Ne İyi Gelir?
Boynunuzu Dinlendirin
Ağrılarınız için ilk yapabileceğiniz boynunuzu hem ani olarak, hem de tekrarlayan şekilde zorlayacak işlerden uzak durmaktır. Bilgisayar başında geçirdiğiniz saatleri azaltın, uyurken alçak ve düz bir yastık kullanın
Soğuk ve Sıcak Uygulamaları
Boyun kaslarında tutulma varsa 15-20 dakikalık sıcak uygulamaları kas gevşemesi sağlayarak ağrınızı hafifletecektir.
Sadece ağrı varsa 15-20 dakikalık buz uygulamaları ağrınızı hafifletebilir.
Masaj
Uzman kişiler tarafından yapılacak hafif bir masaj, kas gevşemesi sağlayarak ağrınızı hafifletebilir.
Boyun Fıtığı Egzersizleri
Boyun egzersizleri hem boyun kaslarının esnemelerine ve kuvvetlenmelerine yardımcı olurlar hem de eklem içindeki basıncın azalmasına yardımcı olarak boyun ağrısının hafiflemesine neden olurular.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Eskiden boyun fıtığı daha çok ağır iş yapan erkeklerde görülen bir hastalık iken, son yıllarda bu hastalığa daha genç yaşlarda ve özellikle kadınlarda daha fazla rastlıyoruz.
Kadınlarda boyun kaslarının daha zayıf olması, egzersiz yapmamak, eklem ve kasların doğru kullanılmamalarına, zayıf ve dirençsiz halde kalmalarına yol açmakta, en ufak bir zorlamada kolaylıkla yıpranmalarına, eklemde fıtık oluşmasının kolaylaşmasına neden olmaktadır.
- Masa başında öne eğilerek çalışmak nedeniyle disk eklemleri üzerine daha fazla yük biner ve eklem içindeki basınç artar
- Fiziksel güç gerektiren işlerde çalışanlar, omurganın hem bel hem de boyun bölgesinde fıtık riski ile daha yüksek oranda karşı karşıya bulunurlar
- Genetik olarak bazı kişiler diğerlerine göre boyun fıtığı oluşmasını kolaylaştıracak bir mirasa sahiptirler
- Romatizmal hastalıklar vücuttaki tüm eklemlerde yaptıkları gibi disk eklemlerinde de yıpranmaya neden olurlar
- Sigara kullanımı eklemin beslenmesini bozar ve eklemin daha kolay yıpranmasına neden olur
Boyun Fıtığı Teşhisi Nasıl Konulur?
Doğru bir teşhis için ilk ve en önemli aşama deneyimli bir doktorun yapacağı detaylı bir fiziksel muayenedir. Hastayı iyice dinledikten sonra ve dikkatli yapılan bir muayene sonrasında sorunun ne olduğu, doktorunuzun zihninde büyük ölçüde şekillenecektir. Doktorunuz muayene sırasında;
- Hareketlerinizi ve kas gücünüzü değerlendirecektir
- Reflekslerinizi test edecektir
- Kaslarınızın ve tendonlarınızın gerginliğini inceleyecektir
- Dokunma hissi, soğuk sıcak hissi gibi his duyularınızı kontrol edecektir
Doktorunuz sizi muayene ettikten sonra birtakım incelemelere ihtiyaç duyabilir;
Röntgen Filmleri
Erişilmesi her yerde kolay olduğu için başlangıçta öncelikle yapılabilecek inceleme olabilir. Boyun röntgeni, boynun genel yapısı, duruşu, yıpranma ve kireçlenmeleri, kemiklerin durumu ve eklem mesafeleri hakkında bilgi verir.
Bilgisayarlı Boyun Tomografisi
Omurga kemiklerinin incelenmesi için en duyarlı testtir. Kireçlenmiş boyun fıtıkları, kemik erimeleri ve omurga kireçlenmeleri hakkında önemli bilgiler verir.
Boyun MR İncelemesi
Günümüzde ilk tercih ettiğimiz radyolojik incelemedir. Boyun MR incelemesinde boyun fıtığı, sinirler ve omurilik son derece detaylı olarak görünür.
MR (EMAR) Nedir sayfamızı da inceleyebilirsiniz.
EMG
EMG ve diğer elektrofizyolojik testler, boyun fıtığı nedeniyle hangi sinir kökünün ne ölçüde etkilendiği konusunda ölçülebilen, objektif bilgi verdikleri gibi, sinirin geçtiği diğer bölgelerde sinir sıkışması ya da şeker hastalığı benzeri metabolizma hastalıklarının oluşturdukları sinir hasarı konusunda bilgi verirler.
Servikal Lordoz Düzleşmesi Ne Demektir?
Servikal lordoz, omurganın boyun bölgesinde bulunan, açıklığı arkaya doğru bakan doğal kavistir. Omurga boyun bölgesinde bu şekilde bir doğal duruşa sahiptir.
Servikal lordoz düzleşmesi ise, omurgada bulunan eklem ve bağlarda bir sorun olması ya da ensedeki kasların kasılması sonucunda, doğal kavisin kısmen ya da tamamen kaybolmasıdır.
Bu durum başlı başına bir hastalık değildir, çoğunlukla ensedeki kasların spazmını, bazen de omurga eklemlerinin ve bağlarının hastalıklarını düşündürür.
Boyun Fıtığı Tedavisi Nedir?
Boyun fıtığı tedavisinde kullanılan yöntemler;
- İlaç tedavisi
- Fizik tedavisi ve egzersizler
- Ameliyatsız girişimsel tedaviler
- Boyun fıtığı ameliyatı